[nhibo]

Trong quá trình phát triển của dân tộc Việt Nam, đất nước Việt Nam, Thừa Thiên Huế, Thuận Hóa - Phú Xuân - Huế là vùng đất có lịch sử lâu đ�i. Những phát hiện khảo cổ h�c gần đây cho thấy rõ dấu vết của ngư�i xưa trên mảnh đất này. Những di vật như rìu đá, đồ gốm được tìm thấy ở Phụ Ổ, Bàu �ưng (Hương Chữ, Hương Trà) cho phép khẳng định đây là các di tích có niên đại cách đây trên dưới 4.000 năm. Những chiếc rìu đá được phát hiện trên nhi�u địa bàn khác nhau, đặc biệt tại các xã Hồng Bắc, Hồng Vân, Hồng Hạ, Hồng Thủy, Bắc Sơn (A Lưới); Phong Thu (Phong �i�n) đã chứng minh sự có mặt của con ngư�i ở vùng đất này trên dưới 5.000 năm. Di tích khảo cổ quan tr�ng gắn li�n với n�n văn hóa Sa Huỳnh được tìm thấy lần đầu tiên tại Thừa Thiên Huế năm 1987 là di tích Cồn Ràng (La Chữ, Hương Chữ, Hương Trà) nói lên rằng chủ nhân của n�n văn hóa này đã đạt đến trình độ cao trong đ�i sống vật chất lẫn tinh thần cách đây trên dưới 2.500 năm. Dấu ấn này còn được tìm thấy ở Cửa Thi�ng năm 1988 (Phú �c, Tứ Hạ, Hương Trà). Cùng với văn hóa Sa Huỳnh, tại Thừa Thiên Huế còn có sự hiện diện của văn hóa �ông Sơn. Năm 1994, trống đồng loại một đã được phát hiện ở Phong Mỹ, Phong �i�n. �ây là một trong những di vật độc đáo của n�n văn hóa Việt cổ.

Các cứ liệu xưa cho biết, từ xa xưa Thừa Thiên Huế từng là địa bàn giao tiếp của những cộng đồng cư dân mang nhi�u sắc thái văn hóa khác nhau, cùng cư trú và cùng phát triển.. Trong th�i kỳ phát triển của nhà nước Văn Lang - Âu Lạc, tương truy�n Thừa Thiên Huế vốn là một vùng đất của bộ Việt Thư�ng. �ầu th�i kỳ Bắc thuộc, lại thuộc v� Tượng Quận. Năm 116 trước Công nguyên, quận Nhật Nam ra đ�i thay thế cho Tượng Quận. Sau đó trong suốt th�i gian dài gần 12 thế kỷ, vùng đất này là địa đầu phía Bắc của Vương quốc Chămpa độc lập. Sau chiến thắng Bạch �ằng lịch sử của Ngô Quy�n (năm 938), �ại Việt trở thành quốc gia độc lập và qua nhi�u thế kỷ phát triển, biên giới �ại Việt đã mở rộng dần v� phía Nam. Năm 1306, công chúa Huy�n Trân em gái vua Trần Anh Tông, "nước non ngàn dặm ra đi" làm dâu vương quốc Chămpa, vua Chế Mân dâng hai châu Ô, Rí ( Lý) để làm sính lễ. Năm sau, vua Trần đổi hai châu này thành châu Thuận, châu Hóa và đặt chức quan cai trị. Thừa Thiên Huế trở thành địa bàn giao thoa giữa hai n�n văn hóa lớn của phương �ông với n�n văn hóa của các cư dân bản địa.

Từ khi trở v� với �ại Việt, Châu Hóa và vùng đất Thuận Hóa đã từng là nơi ghi dấu những công cuộc khai phá mở làng, lập ấp, nơi �ặng Tất xây dựng căn cứ kháng chiến chống quân Minh xâm lược, nơi cung cấp "kho tinh binh" cho Lê Lợi giải phóng đất nước.

Với l�i sấm truy�n "Hoành sơn nhất đái, vạn đại dung thân" (một dải Hoành sơn, có thể yên thân muôn đ�i); năm 1558, Nguyễn Hoàng xin vào trấn giữ xứ Thuận Hoá mở đầu cho cơ nghiệp của các chúa Nguyễn. Sự nghiệp mở mang của 9 đ�i chúa Nguyễn ở �àng Trong đã gắn li�n với quá trình phát triển của vùng đất Thuận Hóa - Phú Xuân. Hơn ba thế kỷ từ khi trở v� với �ại Việt, Thuận Hóa là vùng đất của trận mạc, ít có th�i gian hòa bình nên chưa có đi�u kiện hình thành được những trung tâm sinh hoạt sầm uất theo kiểu đô thị. Sự ra đ�i của thành Hóa Châu (khoảng cuối TK XV, đầu TK XVI) có lẽ chỉ tồn tại trong một th�i gian ngắn với tư cách là một tòa thành phòng thủ chứ chưa phải là nơi sinh hoạt đô thị của xứ Thuận Hóa th�i ấy. Mãi cho đến năm 1636 chúa Nguyễn Phúc Lan d�i phủ đến Kim Long là bước khởi đầu cho quá trình đô thị hóa trong lịch sử hình thành và phát triển của Thành phố Huế sau này. Hơn nửa thế kỷ sau, năm 1687 chúa Nguyễn Phúc Thái lại d�i phủ chính đến làng Thụy Lôi, đổi là Phú Xuân, ở vị trí Tây Nam trong kinh thành Huế hiện nay, tiếp tục xây dựng và phát triển Phú Xuân thành một trung tâm đô thị phát đạt của xứ �àng Trong. Chỉ trừ một th�i gian ngắn (1712 - 1738) phủ chúa d�i ra Bác V�ng, song khi Võ Vương lên ngôi lại cho d�i phủ chính vào Phú Xuân nhưng dựng ở "bên tả phủ cũ", tức góc �ông Nam Kinh thành Huế hiện nay. Sự nguy nga b� thế của �ô thành Phú Xuân dưới th�i Nguyễn Phúc Khoát đã được Lê Quý �ôn mô tả trong "Phủ Biên Tạp Lục" năm 1776 và trong �ại Nam Nhất Thống Chí, với tư cách là một đô thị phát triển thịnh vượng trải dài hai b� châu thổ Sông Hương, từ Kim Long - Dương Xuân đến Bao Vinh - Thanh Hà. Phú Xuân là thủ phủ của xứ �àng Trong (1687-1774); rồi trở thành Kinh đô của nước �ại Việt thống nhất dưới tri�u đại Quang Trung (1788 - 1801) và cuối cùng là Kinh đô của nước Việt Nam gần 1,5 thế kỷ dưới tri�u đại nhà Nguyễn (1802 - 1945). Phú Xuân-Huế, Thừa Thiên Huế đã trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa nghệ thuật quan tr�ng của đất nước từ những th�i kỳ lịch sử ấy.

Năm 1858, liên quân Pháp-Tây Ban Nha nổ súng tấn công �à Nẵng, mở đầu cho quá trình xâm lược của tư bản phương Tây, rồi của Mỹ vào Việt Nam. Thừa Thiên Huế trãi qua hai cuộc kháng chiến chống ng�ai xâm giành hòa bình, độc lập và thống nhất Tổ quốc với biết bao chiến tích và sự tích anh hùng.

Từ những năm thuộc Pháp cho đến ngày đất nước hoàn toàn thống nhất 1975, Thừa Thiên Huế liên tục diễn ra những cuộc đấu tranh yêu nước mạnh mẽ, quyết liệt. Mãnh đất này là nơi tụ hội của các nhà cách mạng trên đư�ng cứu nước. Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh cùng nhi�u nhân sĩ yêu nước khác đã từng có mặt. Cũng tại đây, ngư�i thanh niên Nguyễn Sinh Cung ( Nguyễn Tất Thành, sau này là Chủ tịch Hồ Chí Minh) đã sống gần 10 năm th�i niên thiếu và ra đi vào Nam tìm đư�ng cứu nước. Năm 1916, Việt Nam Quang Phục Hội tổ chức khởi nghĩa trên qui mô nhi�u tỉnh, vua Duy Tân xuất giá tham gia. Tỉnh bộ �ông Dương Cộng Sản �ảng Thừa Thiên Huế thành lập đầu tháng 7-1929. Tỉnh ủy lâm th�i �ông Dương Cộng sản Liên đoàn ra đ�i đầu năm 1930. Và tháng 4-1930, thống nhất hai tổ chức thành �ảng bộ �ảng Cộng Sản Việt Nam tỉnh Thừa Thiên Huế, lãnh đạo nhân dân tiến hành kháng chiến giải phóng dân tộc. Ngày 23 tháng 8 năm 1945, nhân dân Thừa thiên Huế vinh dự tự hào vùng dậy với khí thế "Cách mạng Mùa thu" trực tiếp lật đổ tri�u đại nhà Nguyễn cuối cùng. Ngày 30 -8-1945, nhân dân Thừa Thiên Huế thay mặt cả nước chứng kiến lễ thoái vị của vua Bảo �ại, ngôi vua cuối cùng của chế độ phong kiến Việt Nam. Trong kháng chiến chống Pháp, những địa danh Dương Hòa, Hòa Mỹ...vang dội khắp cả nước, từng ghi dấu bao chiến công oanh liệt vì độc lập tư do của Tổ quốc. Suốt 21 năm chống Mỹ, Thừa Thiên Huế là một trong ba ng�n c� đầu của cuộc chiến tranh nhân dân ở mi�n Nam vì sự nghiệp giải phóng đât nước. Ngày 26-3-1975, Thừa Thiên Huế được hoàn toàn giải phóng, góp phần quan tr�ng vào công cuộc giải phóng mi�n Nam, thống nhất Tổ quốc, cùng cả nước đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Nguồn: Sở Văn hóa – Thông tin tỉnh Thừa Thiên-Huế