[chauminhlinh]

�p ngực vào đất Vĩnh Linh 21:22:44, 02/08/2004

Chúng tôi v� mảnh đất "bên ven b� Hi�n Lương", một ngày trước dịp kỷ niệm 50 năm ngày thành lập đặc khu Vĩnh Linh (nay là huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị) vào tháng 8 này. Càng đi, càng biết, càng hiểu, lại càng thấy thấm thía câu thơ "�ến Vĩnh Linh vốc lên từng nắm đất/Hiểu thêm nhi�u sự thật lạ lùng hơn"...

Chúng tôi đi từ phía Nam ra, từng bước một, chậm rãi như đếm từng tấm ván của cầu Hi�n Lương vừa được phục chế theo "bản gốc", cạnh đó là cầu Hi�n Lương mới, được hoàn thành bằng công nghệ đúc hẫng tiên tiến nhất hiện nay. Chỉ cần chưa đầy ba mươi giây, xe đã vù qua cầu. Thế mà, suốt 20 năm trước ngày giải phóng, bước chân ngư�i từ "ngoài ấy" vào phải dừng lại ở vạch hạn định ba nhịp rưỡi đầu Bắc sơn nâu, ngư�i "trong ấy" ra chỉ được bước đến ba nhịp rưỡi đầu Nam sơn xanh của cầu Hi�n Lương bảy nhịp. Và đây là địa giới của Vĩnh Linh ngày đó.

Sách cũ chép rằng: Châu Minh Linh có từ đ�i Lý (thế kỷ XI), trước đó có tên là Ma Linh, sau đổi thành Nam Linh. �ến đ�i Lê, huyện Minh Linh thuộc phủ Tân Bình (Quảng Bình hiện nay). Vào thế kỷ XIX, lúc thì thuộc dinh Quảng Trị (đ�i Gia Long), lúc thì thuộc phủ Triệu Phong hoặc huyện �ịa Linh (th�i Minh Mạng). Năm 1885, g�i là Chiêu Linh (vì húy chữ Minh). �ến năm 1889 thì đổi thành Vĩnh Linh.

Từ châu Minh Linh đến huyện Vĩnh Linh là cả một th�i kỳ lịch sử dài (từ tri�u Lý đến tri�u Nguyễn). Nhưng sự thay đổi v� hành chính, danh xưng và phát triển của cư dân vùng này còn chưa dừng lại ở đó. Năm 1954, Hiệp định Giơ-ne-vơ v� chấm dứt chiến tranh lập lại hòa bình trên bán đảo �ông Dương được ký kết, vùng đất Vĩnh Linh d�c dài 10 km (phía Bắc giáp huyện Lệ Thủy - Quảng Bình, phía Nam giáp sông Hi�n Lương - vĩ tuyến 17 - Quảng Trị) trở thành một vùng đất hết sức nhạy cảm từng được g�i là đặc khu Vĩnh Linh. Mới đó mà đã 50 năm rồi!

"Cuối cùng rồi cũng có hòa bình. Hãy quên và tha thứ cho chúng tôi... Hãy để cho chúng tôi rút ra bài h�c v� quá khứ...". Wiliam A.Bery, một cựu binh Mỹ có mặt tại chiến trư�ng mi�n Nam từ những năm 1966 - 1968 đã viết những dòng này vào sổ lưu niệm Nhà bảo tàng địa đạo Vịnh Mốc năm 1997. Trung bình mỗi mét vuông đất Vĩnh Linh đã hứng chịu 9,6 tấn đạn bom, mỗi ngư�i dân từ bé đến lớn phải gánh chịu 7 tấn bom và 10 quả đạn pháo... Không biết ông ta rút ra "bài h�c" gì ở con số này ? Nhà báo Nguyễn Tiến �ạt, ngư�i chứng kiến chuyện này kể lại rằng, lúc ấy có một lão ngư gầy gò cầm cái mai chèo đứng cạnh, h�i: "Lạo (lão) này viết chi rứa?". Wiliam thấy chiếc mai chèo là lạ nên quay sang bắt chuyện. Lão ngư nghe ngư�i phiên dịch nói xong thì cư�i: "Cái mai chèo này ngày xưa dùng để đánh giặc, bây gi� dùng để nuôi vợ nuôi con. Hồi chiến tranh, ông bay đến vùng ni ném bom thì chắc biết mặt tui". Cho đến sau này, Wiliam vẫn không thể nào biết được, lão ngư ấy chính là anh hùng Lê Văn Ban, ngư�i làng Tùng Luật, xã Vĩnh Giang, nơi có bến đò B hai lần anh hùng. Và hẳn, không ngư�i Mỹ nào có thể tưởng tượng được bằng cái mai chèo ấy, ông Ban đã dùng để chèo thuy�n vượt qua hàng trăm trận bom, thủy lôi và b�n hải tặc để tiếp tế cho đảo Cồn C� xa b� 30 hải lý suốt những năm chống Mỹ với tinh thần “Cồn C� còn là Tổ quốc còn�. Ông Ban bảo "biết mặt tui" là vì lẽ đó.

Vào th�i sinh viên, tôi có ba tháng làm luận văn ở vùng đất sinh ra chuyện trạng Vĩnh Hoàng. Bản lĩnh của ngư�i dân vùng "lũy thép" Vĩnh Linh qua từng câu chuyện khiến tôi bị ám ảnh một th�i gian dài, và cho đến nay vẫn không thể nào quên được. Hồi ấy, tôi tìm cách cắt nghĩa cho được, vì sao, hàng ngày trong tiếng máy bay gầm rú, bom đạn cày nát từng tấc đất, ngư�i Vĩnh Linh vẫn lạc quan, coi khinh hiểm nguy đến thế.

Tục ngữ Nga có câu: "Anh hãy cho tôi biết anh cư�i ai, tôi sẽ nói cho anh biết anh là ngư�i thế nào". �i�u này thấy rõ khi đến đất Vĩnh Linh, nghe ngư�i dân kể chuyện cư�i. Trong hàng trăm câu chuyện ấy, có chuyện một cụ già bị bom vùi lấp, dân quân đến đào hầm để cứu. Khi mới thò được cái đầu kh�i đất, cụ tỉnh rụi: "Cho b� (bố) xin điếu thuốc đã". Rồi mặc dầu còn bị đất lấp trên ngư�i, cụ vẫn thản nhiên: "Sang vư�n bên tê cứu mấy mệ cháu nhà bên nớ, còn b�, hút hết điếu thuốc ni là b� tự lên được". Khi biết cụ bị thương, y tá định đưa đi viện, cụ ngồi tỉnh queo, tay nắn vào mông, đoạn à lên một tiếng thiệt... Vĩnh Hoàng: "Mệ mi ơi! Cái mảnh bom đây rồi, chà, hắn cứng gớm. Mệ đem đôi đũa bếp ra đây gắp hắn ra cho tui với".

Bom đạn của địch hầu như lúc nào cũng "thư�ng trực", chả thế mà có chuyện một bà mẹ đi chợ v�, mấy đứa con phát hiện trong thúng gạo đội trên đầu có một quả bom bi, chuyện khủng khiếp như thế mà gi�ng bà mẹ vẫn như không: "May mà có thúng gạo ni, không thì hắn mượn cái đội lịp (nón) của tau rồi!". Cách hành xử này vừa có tính hài hước, vừa giễu cợt kẻ thù, nó chứa đựng sức mạnh và bản lĩnh của ngư�i Vĩnh Linh khi h� phải đối đầu với hiểm nguy luôn rình rập.

Ai từng đến Vĩnh Linh, hẳn phải thăm địa đạo Vịnh Mốc. "Làng địa đạo Vịnh Mốc" bây gi� là di tích lịch sử văn hóa. Công trình tôn tạo di tích này vừa được hoàn thành vào ngày 22/7 mới rồi. Vĩnh Linh là nơi duy nhất ở nước ta (và có thể của toàn thế giới) có đến 114 "làng hầm" với tổng chi�u dài hơn 40 km, nơi sâu nhất âm 30m cùng một hệ thống giao thông hào dài 2.000 km. Các "làng hầm" đ�u có đủ "cơ sở hạ tầng" như hội trư�ng, bệnh xá, trư�ng h�c, trụ sở chính quy�n, căn hộ, bếp, giếng nước... �ào địa đạo là một chuyện khó, vì theo l�i kể của ngư�i trong cuộc, trên một trục địa đạo đã được xác định, ngư�i ta đào hai cái giếng sâu chừng 20m, từ hai đáy giếng, hai nhóm ngư�i phải đào làm sao có thể thông được với nhau kiểu như khoan đư�ng hầm đèo Hải Vân bây gi� vậy. Khó khăn nhất là đoạn giáp mối để thông hầm, vì có thể bên đào lên cao, bên xuống thấp, bên lệch phải, bên qua trái. Kinh nghiệm đào địa đạo của ngư�i Vĩnh Linh v� chuyện này rất... đơn giản: Cử hai ngư�i đang yêu nhau đào hai nhóm, nh� đó mà hai ngư�i này "nghe nhịp đập của trái tim" mà tìm đến nhau. Trong bom đạn ác liệt, cái chết cận k�, ngư�i Vĩnh Linh vẫn nghĩ ra chuyện này (cho dù để kể vui) cũng quả thật thông minh và... lãng mạn.

Buổi trưa, uống chè xanh tại nhà bác Bản ở làng Tùng Luật, nghe bác kể chuyện th�i chiến tranh, ở ngay bến đò này trong 7 năm (1967 - 1973) ngư�i dân quê bác đã đưa hơn 2 triệu lượt bộ đội cùng hàng chục vạn tấn lương thực qua sông chi viện cho chiến trư�ng mi�n Nam ruột thịt. Bác còn tự hào v� cái làng nh� nhoi này sinh ra đến 20 nghệ sĩ nhân dân, nghệ sĩ ưu tú. Trong đó có nghệ sĩ Châu Loan, Lệ Thi... một th�i đêm đêm cả nước lại ngóng tiếng hát, tiếng ngâm thơ của h� trên đài tiếng nói Việt Nam. Khi biết bác đang giấu trong mình căn bệnh ung thư, chúng tôi không kh�i ái ngại. Bác biết ý và cư�i: "Có chi mô các chú. Tui sống đến ngày hòa bình là thấy có l�i (lãi) rồi. Sống đến chừ thì l�i hung!".

Lặn một hơi ra giữa dòng sông Bến Hải, nhìn vào rồi nhìn ra, chỉ cần một hơi nữa là sang phía bên kia. Lạ thật, thế mà suốt hai mươi năm đau đáu một nỗi đau chia cắt. �au đáu trong nỗi ni�m câu hát: "Bên ven b� Hi�n Lương/Chi�u nay ra đứng trông v�/Mắt đượm tình quê/�ôi mắt đượm tình quê...". Câu hát đó bây gi� mỗi lúc ngân lên tình cảm mỗi ngư�i vẫn dâng trào trên khóe mắt. "Hò ơi! Dù cho bến cách sông ngăn/Dễ gì rẽ được duyên anh với nàng/Xé mây cho sáng trăng vàng/Khai sông mở lối cho nàng v� anh...".

Năm 1972, ngư�i Vĩnh Linh bước lên kh�i địa đạo, h� bảo quê của mình lúc ấy y như cái... mặt trăng. Một phần đất trắng, ba phần là sắt thép đạn bom. Khó khăn nối tiếp khó khăn. Hồi ấy thị trấn Hồ Xá (bấy gi� là huyện lỵ của huyện Bến Hải, sau này tách thành Vĩnh Linh và Gio Linh) xây được cái santono cấp nước nhưng không có nước trông như trái bầu khô, nhà máy điện nhưng điện thì chỉ sáng bằng cái bật lửa, đào ao thả cá nhưng không có nước nên trở thành nơi... đá bóng. Ngư�i Vĩnh Linh tự trào: "Hồ Xá có trái bù (bầu) khô/Có nhà máy lả (bật lửa) có hồ đá banh". Chuyện ấy bây gi� đã trở thành quá khứ.

***

Trở lại vĩ tuyến 17, đứng trên cầu Hi�n Lương, một ngư�i con Quảng Trị từ nghèo khó nay đã trở thành một doanh nhân thành đạt ở xa quê đăm đắm nhìn dòng Bến Hải. Anh đang ôm ấp dự định xây một khu du lịch mang tên Hi�n Lương, trong đó có một khách sạn đặt tên là Vĩ tuyến 17 ngay giữa gò nổi con sông. Anh bảo, cái "thương hiệu" này không cần quảng cáo cũng đã nổi tiếng rồi và không thể ai tranh chấp được.

Nhà thơ Ngô Minh viết: "�ến Vĩnh Linh vốc lên từng nắm đất/Hiểu thêm nhi�u sự thật lạ lùng hơn". �êm, tôi áp ngực vào đất Vĩnh Linh, nghe tiếng v�ng của những truy�n kỳ, nhịp thở của cuộc sống mới, nếu là tôi lúc ấy, bạn sẽ tin như tôi đã tin, kể cả những gì đang ở phía trước.

(Báo Thanh Niên)

[kinhk19c]

Khà khà, cám ơn Hùng! Câu chuyện lịch sử được tiết lộ!..

[Băngtan]

Thì ra châu minh linh có từ đó....ý nghĩa, ý nghĩa.....khà, khà

[thanhlong]

Rứa không phải có 3 em tên là Châu, Minh và Linh đã đi qua cuộc đới Hùng và...

[Anh-Hoa]

Hay lắm Hùng ơi!

Chuyện 3 em hay 30 em cũng là câu chuyện vặt, Long ha...

-ah

[Mecgie]

Châuminhlinh - Vĩ tuyến 17 - chuyến đi “phá băng� (của Thủ tướng) - ngẫm lịch sử

[waterfallsoulpea...]

Có nhưng đi�u chưa được biết,biết rồi ta trân tr�ng lắm lắm.

Xưa yêu quê hương vì có ong có bướm
những ngày trốn h�c cầu ao
nay yêu quê hưong vì trong từng nắm đất
có một phần xương thịt của em tôi.

[chauminhlinh]

Ngày xưa khi Hùng mới lấy bút danh này, bạn bè và mấy ngư�i trong tòa soạn đ�u kêu "sến", y như �àm Vĩnh Hưng, Ưng Hoàng Phúc hay Châu Gia Kiệt... vậy. Nhưng khi hiểu được "cội nguồn" thì mới thấy cái tên Châu Minh Linh có một lịch sử khá lâu đ�i. Ngẫm mình sinh ra ở chỗ nớ, lớn lên ở chỗ nớ, ăn cơm, khoai sắn ở chỗ nớ mà chưa làm được gì cho chỗ nớ thì mượn tên chỗ nớ mà dùng cũng hơi xấu hổ. Tuy nhiên, nếu như việc lấy tên này có thể góp phần chút ít cho bạn bè và ngư�i ngoài biết thêm v� chỗ nớ thì cũng là đi�u đáng làm. h�.

[kinhk19c]

Hay lắm Hùng!!

[thequynh]

��c tiểu sử của các bạn xong chưa kịp "soạn" tiểu sử của mình thì đã ...ngất xỉu. Chúc cả làng vui vẻ....Q

[chauminhlinh]

Móa ơi, Thể Quỳnh xuất hiện rồi. Dạo này có kh�e kô em?

[thequynh]

Dạ thưa anh Hùng, em kh�e ạ. Có dịp nào rảnh em m�i anh đi "dzậu" một bữa anh hì...Chúc anh sớm cưới vợ (cho rồi...)

[chauminhlinh]

Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh v� cắt "ấy" thả trôi sông...

[kinhk19c]

Pà kon thấy nhác viết tiểu sử quá hén!

[thanlan]

Rất vui khi làm wen với các bạn , mình có địa chỉ là tranthu145@yahoo.com , và tên cũng như Mail . Rất hân hạnh

[Doantrang]

Ôi tr�i ơi!, mấy cái ông ni không cần phải giả mạo ngư�i lạ mô. Mới nghe gi�ng thôi là tui biết hết rồi.

Rất vui khi làm wen với các bạn , mình có địa chỉ là tranthu145@yahoo.com , và tên cũng như Mail . Rất hân hạnh

[thanhlong]

haha

Lâu ni giả mạo chuyện ni cũng hơi bị nhi�u
Cái em áo hồng tựa cành đào hôm trước cũng giả nốt,hình em có thể copy trên cái mạng tào lao nào đó mà L xem qua rồi

�ến gi� thì k qua được mắt � Trang

[Hoang Hoa]

haha

Lâu ni giả mạo chuyện ni cũng hơi bị nhi�u
Cái em áo hồng tựa cành đào hôm trước cũng giả nốt,hình em có thể copy trên cái mạng tào lao nào đó mà L xem qua rồi

�ến gi� thì k qua được mắt � Trang

Pà kon tinh vi, nghi x� ng� ghê rứa!!